Układ smarowania silnika jest bezpośrednio związany z olejem silnikowym. Nie bez powodu mówi się, że olej silnikowy to płynna część układu smarowania silnika. Układ smarowania rozprowadza olej po silniku i osprzęcie silnika, zapewnia mu odpowiednie ciśnienie i filtruje zanieczyszczenia z oleju silnikowego.

Awaria układu smarowania silnika może doprowadzić do przyspieszonego zużycia jednostki napędowej, a nawet do jej całkowitego zniszczenia. Jak to wszystko działa? Odpowiedź w naszym artykule.

• • Jakie zadania pełni układ smarowania silnika?
  • Elementy układu smarowania
  • Zadania oleju w silniku samochodu
  • Pomiar ciśnienia w układzie smarowania silnika
  • Zbyt niskie ciśnienie w układzie smarowania może być spowodowane

Układ smarowania silnika stosowany jest w silnikach benzynowych i wysokoprężnych.
Pełni on mnóstwo zadań, które mają kluczowe znaczenie dla właściwej pracy jednostki napędowej, dla jej trwałości i wysokiego poziomu bezawaryjności.

Jakie zadania pełni układ smarowania silnika?

Nadawanie olejowi silnikowemu odpowiedniego ciśnienia i dostarczanie oleju silnikowego do punktów smarowania w silniku.

Smarowanie elementów silnika olejem silnikowym, co sprawia, że są one od siebie oddzielone warstwą oleju (filmem olejowym). Dzięki temu nie grzeją się, nie zużywają i nie wzrasta temperatura ich pracy oraz nie zachodzi tarcie pomiędzy nimi.

Dostarczanie oleju silnikowego do smarowania osprzętu silnika, np. do smarowania turbosprężarki.

Filtrowanie oleju silnikowego z zanieczyszczeń, które olej silnikowy rozpuszcza w trakcie obiegu w silniku.

Zapewnianie odpowiedniego ciśnienia oleju, które pozwala na właściwą pracę hydraulicznego napinacza łańcucha rozrządu (jeśli występuje w danym aucie)
i układu zmiennych faz rozrządu (jeśli występuje).

Uszczelnienie pierścieni tłokowych i cylindrów za pomocą oleju silnikowego.

Zabezpieczenie elementów metalowych we wnętrzu silnika przed korozją.

Wyciszenie pracy silnika dzięki olejowi silnikowemu.

Układ smarowania bezwzględnie musi być szczelny.

Jakość pracy układu smarowania jest ściśle powiązana z jakością i odpowiednią specyfikacją oleju silnikowego. Nie bez powodu, już w procesie projektowania jednostki napędowej, producent dobiera do niej olej silnikowy o odpowiednich parametrach (np. określonej lepkości).

Dlatego zawsze zaleca się, aby przez całe techniczne życie silnika stosować olej silnikowy o specyfikacji, ustalonej przez producenta auta. Np. zgodnie z normą SAE 5W30.

Elementy układu smarowania

Jakie części wchodzą w skład układu smarowania w samochodzie?

Budowa układu smarowania silnika jest następująca:

1. Olej silnikowy – płynna część układu smarowania. O jego zadaniach piszemy w kolejnym akapicie.
2. Smok pompy oleju. Filtruje olej silnikowy, zanim ten trafi do pompy oleju. To metalowa siateczka, która ma zatrzymać większe zanieczyszczenia oleju.
3. Pompa oleju silnikowego. To podzespół o bardzo prostej konstrukcji. Głównym jego elementem jest metalowy, ułożyskowany wirnik. Pompa ma koło zębate, które jest napędzane przez pasek rozrządu albo przez łańcuch rozrządu. Czasami stosuje się dodatkowy łańcuch napędowy.
   Pompa oleju nadaje olejowi silnikowemu odpowiednie ciśnienie, dzięki któremu może on trafiać do określonych miejsc w silniku i osprzęcie.
4. Kanały olejowe i przewód olejowy. Kanały olejowe rozprowadzają olej silnikowy do tak zwanych węzłów smarowania. To między innymi panewki (łożyska ślizgowe) wału korbowego, węzły smarowania w układzie rozrządu (smarowane są wałki rozrządu, popychacze i inne elementy układu), cylindry, koło zmiennych faz rozrządu, hydrauliczny napinacz łańcucha rozrządu, łańcuch rozrządu.
   Przewód olejowy doprowadza olej silnikowy do turbosprężarki.
   Olej doprowadzony do miejsc smarowania spływa grawitacyjnie do miski olejowej. Tak samo spływa olej z turbosprężarki przewodem powrotnym.
5. Filtr oleju. Zbiera zanieczyszczenia, powstałe na skutek utleniania się oleju silnikowego .
6. Zawór regulacji ciśnienia oleju silnikowego – jest zamontowany na pompie oleju. Jego zadaniem jest ograniczanie ciśnienia oleju silnikowego do maksymalnej wartości 5 bar.
   Zbyt duże ciśnienie oleju silnikowego nie jest dobre dla silnika (o tym dalej).
7. Zawór zwrotny oleju silnikowego – zapobiega powrotowi większości oleju silnikowego do miski olejowej, przy postoju, po wyłączeniu silnika. Dzięki temu chroni jednostkę napędową przed kolejnym, zimnym rozruchem, następującym po postoju.
8. Chłodnica oleju – działa tak jak chłodnica samochodowa i chłodzi olej za pomocą strumienia powietrza (jest zamontowana pod autem). Ale produkuje się także chłodnice oleju, chłodzone płynem chłodzenia (przez układ chłodzenia).
9. Miska olejowa – zbiornik na olej silnikowy, zamontowany w dolnej części silnika. Znajduje się tutaj także korek spustowy oleju silnikowego.
10. Węzły smarowania wałków rozrządu – precyzyjny układ dawkowania oleju silnikowego do układu rozrządu.

Układ smarowania wyposażony jest także elementy elektroniczne:

• czujnik poziomu oleju silnikowego;
• czujnik ciśnienia oleju silnikowego;
• kontrolka ciśnienia oleju na desce rozdzielczej.

Zadania oleju w silniku samochodu

Olej silnikowy pełni następujące funkcje:

• Smaruje pracujące elementy silnika, pozostawiając na nich ochronny film. Ten film zapobiega stykaniu się pracujących części i zmniejsza tarcie pomiędzy nimi.
• Chłodzi silnik.
• Rozpuszcza zanieczyszczenia nisko i wysokotemperaturowe, które są następnie zbierane przez filtr oleju.
• Uszczelnia komorę spalania.
• Chroni metalowe części przed korozją.
• Zapewnia odpowiednie działanie układów zmiennych faz rozrządu i łańcucha rozrządu (dzięki odpowiedniemu ciśnieniu).

W trakcie pracy olej silnikowy traci swoje właściwości, na skutek zwiększania się liczby zanieczyszczeń i rozrzedzania oleju paliwem. Poza tym zmniejsza się poziom oleju silnikowego, albowiem pewna część oleju jest spalana np. na denkach tłoków.

Dlatego tak ważna dla właściwej pracy silnika jest regularna wymiana oleju silnikowego, dla lepszych efektów warto przed wymianą użyć płukanki do silnika.

Pomiar ciśnienia w układzie smarowania silnika

Pomiar ciśnienia oleju silnikowego w układzie smarowania silnika prowadzi się za pomocą specjalnego manometru. Podłącza się do układu smarowania, w ten sposób sprawdza się poprawną pracę pompy oleju i równocześnie, wartości ciśnienia oleju silnikowego.

Zbyt niskie ciśnienie w układzie smarowania może być spowodowane:

Przez szereg czynników. To na przykład:

• Zatkany smok olejowy
• Zbyt niski poziom oleju silnikowego
• Mocno zanieczyszczony olej silnikowy
• Awaria zaworu regulacji ciśnienia
• Nieszczelności w układzie
• Problemy z właściwą pracą pompy olejowej
• Niedrożny, zapchany filtr oleju

Zbyt niskie ciśnienie oleju jest bardzo niebezpieczne dla jednostki napędowej. Kierowca powinien być ostrzeżony zapaleniem się kontrolki na desce rozdzielczej.

Zbyt niskie ciśnienie oleju prowadzi do przyspieszonego zużycia i zatarcia jednostki napędowej.

Zbyt wysokie ciśnienie w układzie smarowania może być spowodowane przez:

Awarię zaworu regulacji ciśnienia

Zapchane kanały i przewody olejowe na skutek szeregu zanieczyszczeń (może być to spowodowane długotrwałą jazdą na starym oleju albo stosowaniem źle dobranego oleju silnikowego).

Zbyt wysokie ciśnienie w układzie smarowania jest również niekorzystne dla silnika. Zbyt wysokie ciśnienie oleju powoduje uszkodzenia węży olejowych chłodnicy oleju, uszczelek i filtra oleju.

Podsumowując:

Układ smarowania silnika ma kluczowy wpływ na awaryjność i stopień zużycia jednostki napędowej. Uszkodzony, zaniedbany układ smarowania silnika może doprowadzić do całkowitego zniszczenia jednostki napędowej na skutek jej zatarcia.