Awaria skrzyni biegów niemal zawsze rujnuje finanse kierowcy. Naprawa skrzyni biegów jest bardzo droga, zwłaszcza skrzyni automatycznej. W praktyce okazuje się często, że przyczyną awarii było niewymienianie oleju przekładniowego w skrzyni. Albo stosowanie oleju o niewłaściwej specyfikacji. Jak wybrać olej do skrzyni biegów manualnej? Jak wybrać olej do skrzyni biegów automatycznej?

Regularna wymiana oleju przekładniowego w skrzyni biegów to podstawowa czynność eksploatacyjna, pozwalająca utrzymać skrzynię w odpowiednim stanie technicznym. W przypadku automatycznych skrzyń biegów trzeba również zmienić filtr oleju.

• Auto detailing – czym jest i jakie daje efekty?
• Dlaczego trzeba wymieniać olej w skrzyni biegów?
• Dlaczego olej przekładniowy się zużywa?
• Jaki olej do skrzyni biegów wybrać?
• Jaki olej do skrzyni biegów manualnej?
• Jaki olej do skrzyni biegów automatycznej?
• Czy warto kupić zamiennik?
• Czy są jakieś różnice?

Nie warto wierzyć w zapewnienia, że olej przekładniowy jest przeznaczony na całe techniczne życie skrzyni biegów. To nieprawda. Olej przekładniowy zużywa się w trakcie pracy skrzyni biegów i traci swoje właściwości.
Ważna jest również szczelność skrzyni biegów. Bo najlepszy olej przekładniowy nie pomoże, kiedy skrzynia jest uszkodzona i wycieka z niej olej.

Co ile należy zmieniać olej przekładniowy?

W manualnych skrzyniach biegów wystarczy co 100 tys. km przebiegu. Olej przekładniowy zmienia się również przy wymianie sprzęgła.

W automatycznych skrzyniach biegów producent skrzyni określa termin wymiany oleju przekładniowego. Zazwyczaj jest to co 30 albo co 60 tys. km przebiegu. Trzymanie się zasady wymiany oleju co 30 – 40 tys. km (czyli mniej więcej co 2 lata przy średnim przebiegu rocznym 15/20 tys. km) pozwoli utrzymać automatyczną skrzynię biegów we właściwym stanie technicznym. I co najważniejsze, pozwoli to unikać awarii.

Jeśli kierowca nie katuje samochodu sportową jazdą, nie jeździ autem w terenie i nie ciągnie ciężkich przyczep – skrzynia, w której regularnie wymienia się olej, będzie służyć długo i bezawaryjnie.

Dlaczego trzeba wymieniać olej w skrzyni biegów?

Olej przekładniowy zużywa się w trakcie pracy. Przez to traci swoje właściwości, co wpływa na jakość pracy skrzyni biegów i na jej trwałość.

Co rozumiemy przez wpływ na jakość pracy skrzyni biegów? Automat ze starym olejem może zacząć szarpać i zacinać się przy zmianach biegów. W skrzyni manualnej pojawią się problemy z załączaniem biegów (powody tej awarii mogą być też inne niż stary lub niewłaściwy olej).

Dlaczego olej przekładniowy się zużywa?

• Różne obciążenia skrzyni biegów (jazda z różnymi prędkościami) powodują, że olej do skrzyni biegów rozgrzewa się do bardzo wysokich temperatur (do 150 st. C), które wpływają na jego zużycie eksploatacyjne. Obciążenia termiczne oleju przekładniowego są główną przyczyną jego zużywania się.

Wysoka temperatura powoduje stopniowe utlenianie się oleju przekładniowego. W procesie utleniania powstają też różnej maści produkty uboczne, takie jak kwasy, żywice i osady węglowe. Powodują one dodatkową degradację oleju.

Im więcej przeciążeń w trakcie pracy skrzyni, tym wyższe temperatury jej pracy. Co powoduje przeciążenia? Ciągnięcie przyczep, jazda w trudnym terenie, wysokie prędkości obrotowe silnika (jazda z bardzo dużymi prędkościami), gwałtowne przyspieszanie itd.

• Olej przekładniowy jest wystawiony na działanie temperatur zewnętrznych, np. mrozu w trakcie zimy. Nie bez powodu skrzynie ze starym olejem przekładniowym bardzo ciężko pracują w trakcie mrozu, zwłaszcza przez pierwsze kilometry.
• W trakcie pracy skrzyni biegów dochodzi do ścierania się elementów metalowych. Na skutek tego powstają mikrocząsteczki metalu (opiłki), które krążą wraz z olejem przekładniowym. W automatycznych skrzyniach biegów są one filtrowane przez filtr automatycznej skrzyni biegów, jednak ma on ograniczoną chłonność (jak każdy filtr).
• Olej zużywa się także na skutek wilgoci która dostaje się do skrzyni na skutek skraplania pary wodnej na obudowie skrzyni.

Jak starzejący się olej przekładniowy wpływa na skrzynię biegów? Warstwa ochronnego filmu pomiędzy pracującymi elementami skrzyni biegów jest coraz cieńsza. Olej traci też właściwości antykorozyjne. Krążące w oleju opiłki mogą ulec wytrącaniu i osadzaniu w elementach skrzyni biegów. Z czasem mogą tworzyć większe skupiska. A te, po trafieniu pomiędzy pracujące elementy skrzyni, mogą być powodem ich przyspieszonego zużycia.

W rezultacie skrzynia pracuje z coraz większymi oporami, pracuje coraz głośniej, aż w końcu zaczynają pojawiać się awarie.

Jaki olej do skrzyni biegów wybrać?

Do skrzyni biegów należy stosować olej przekładniowy o specyfikacji, zaleconej przez producenta samochodu.

• Informacje o specyfikacji zastosowanego oleju przekładniowego znajdują się w instrukcji samochodu.
• Producent może zalecać stosowanie oleju przekładniowego konkretnej marki, jednak nie trzeba się do tego stosować. Najważniejsze jest to, aby olej spełniał specyfikację.
• Producent samochodu może ukrywać specyfikację oleju silnikowego pod symbolem, np. marka auta i określony symbol z cyfr i liter.

Na przykład olej przekładniowy o symbolu G055512A2, przeznaczony do stosowania w autach grupy Volkswagen.

Ma to na celu zachęcenie klienta do zakupu oleju, stosowanego na pierwszym montażu. Jednak nie jest to olej firmy Volkswagen. Żaden producent samochodów nie produkuje olejów przekładniowych i silnikowych. Jest to olej o określonej specyfikacji, dostarczony przez zewnętrznego producenta i przepakowany w butelkę z logo producenta auta. Większość takich olejów ma tańsze zamienniki, o identycznej specyfikacji (o tym dalej).

Jaki olej do skrzyni biegów manualnej?

• Najważniejsze kryterium przy wyborze oleju to specyfikacja wg normy SAE. Producent podaje ją w instrukcji. To np. specyfikacja 75W90.
• Drugie ważne kryterium to specyfikacja wg normy API. To tak zwana klasyfikacja jakościowa. Większość skrzyń biegów jest smarowania olejami o specyfikacji API GL-4, jednak może zdarzyć się, że producent zaleca stosowanie oleju o specyfikacji API GL-5.

Czym różni się specyfikacja API GL-4 od API GL-5? Olej przekładniowy API GL-5 zawiera dwa razy więcej dodatków modyfikujących i uszlachetniających.

Jaki olej do skrzyni biegów automatycznej?

W tym przypadku również zaglądamy do instrukcji auta, gdzie znajduje się specyfikacja.
Oleje przekładniowe to automatów mają znacznie mniej specyfikacji. Przykładowe to ATF Dexron lub ATF D i oznaczenie cyframi rzymskimi.
Np. ATF Dexron III lub ATF D-III, ATF Dexron VI lub ATF D-VI

Czy warto kupić zamiennik?

Warto kupić zamiennik oryginalnego oleju przekładniowego, albowiem takie zamienniki są dużo tańsze od olejów, z oznaczeniem producenta samochodu albo z oznaczeniem OE.
Robi to dużą różnicę zwłaszcza przy dynamicznej wymianie oleju w automatycznej skrzyni biegów. Gdzie np. do wymiany potrzeba kilka litrów oleju i dodatkowe kilka litrów do płukania skrzyni.

Jednak kupując zamiennik, trzeba zwrócić uwagę na dwie rzeczy:

• Po pierwsze musi mieć identyczną specyfikację z zalecaną przez producenta auta;
• Po drugie musi spełniać wymagania producenta auta.

Przykład: oleje przekładniowe K2, przeznaczone do automatycznych skrzyń biegów i manualnych skrzyń biegów. To oleje wysokiej jakości, z szeregiem dodatków i modyfikatorów, gwarantujących wysoką jakość i trwałość, a także maksymalną ochronę elementów skrzyni biegów.

Oleje przekładniowe K2 spełniają normy szeregu producentów samochodów.

Na przykład olej przekładniowy do automatycznej skrzyni biegów K2 ATF VI spełnia wymagania takich producentów aut jak Audi, BMW, Mini, Chrysler/Dodge, Daihatsu, Ford, Hyundai/KIA, Jaguar, Isuzu, Mazda, Lexus, Opel, Toyota, Porsche, Renault, Nissan i wielu innych.

Informacje o specyfikacji oleju i o tym, jakie normy producentów spełnia, znajdują się na jego opakowaniu.

Olej w automatycznej skrzyni biegów a manualnej – czy są jakieś różnice?

Są to diametralnie inne oleje o innych właściwościach i nie wolno ich stosować zamiennie.

Oleje różnią się lepkością i właściwościami, a także stosowanymi dodatkami.

Regularna wymiana oleju przekładniowego, zgodnie z harmonogramem i stosowanie olejów o specyfikacjach zalecanych przez producenta auta, pozwoli unikać problemów i awarii. Warto pamiętać, że np. naprawa automatycznej skrzyni biegów może pociągnąć za sobą wydatek rzędu 10.000 zł.